Ayakkabı Nasıl Yapılır?

Ayakkabı, ayağın yer ile temasını kesen, ayağı saran, zararlı maddelerden koruyan ve zorlu hava koşullarından koruyan bir giyim parçasıdır. Bir taban ve sayadan oluşur. Taban genelde kalın ve sağlam bir malzemeden yapılır. Saya, tabanı çevreleyen üst parçadır. Deri, bez ve kumaş gibi maddelerden yapılır. Ayakkabının tarihi çok eskidir ve insanlığın ilk icatlarından biridir. Eski çağlarda insanlar tabını deri veya tahtadan sandaletler giyerdi. Günümüzde ayakkabı çeşitleri koşul ve ortama göre değişmektedir. Bunlardan bazıları; bot, çizme, topuklu, spor, iskarpin, sandalettir.

El işçiliğinde ayakkabı yapımına önce saya yapımı ile başlanır. Önce büyük parçalar halindeki saya malzemesinden sayayı oluşturacak parçalar kesilir. Her model için farklı kalıplar kullanılır. Üretilecek ayakkabının türüne, numarasına ve modeline göre kalıp kullanılır. En zor işlerden biri budur kesilirken bıçak kaldırılmadan tek seferde hatasız ve tek seferde kesilmesi gerekiyor. Ayakkabının modeline göre kesilen parça sayısı değişir. Daha sonra kesilen saya parçaları döner bıçaktan geçirilir ve dikişlenecek kısımlar inceltilir. İnceltilen kısımların dikişi ustalık ve maharet gerektiren zor bir iştir. Ayakkabını içine de dışında olduğu gibi astar yerleştirilir. İki yüzey birbirine tutkal ile yapıştırılır. Daha sonra sayanın topuk kısmına port burun kısmına bombe adı verilen parçalar yerleştirilir. Bu parçalar ayakkabının şeklini veren ve uzun süre şeklini korumasını sağlayan parçalardır. Taban yapılırken ayak şeklindeki sert kalıplar kullanılır. Kalıba iç taban yerleştirilir ve çiviyle sabitlenip kalıba göre kesimi yapılır. Taban ve saya yapıştırılır. Yapıştırıcı tam kurumadan saya kerpetenle çekilir ve çiviyle tabana sabitlenir. Taban astarı ile sayanın birbirine tamamen yapışması için bir gün kurumaya bırakılır. Yapıştırıcı kuruduktan sonra çiviler sökülür. Daha sonra da ayakkabının yere basacak tabanı tutkal ile yapıştırılır ve kuruması için bir gün daha beklenir. Son olarak da ayakkabının topuğu takılır ve artık ayakkabı hazırdır. Bu ayakkabının raflarda yerini alması ortalama iki gündür.

Makine ile ayakkabı yapımında ise saya kesimi lazer teknolojisi kullanılarak yapılır. Saya malzemesi makineye yerleştirilir ve vakumla sabitlenir. Kesim makinesi çalışmaya başladığında bilgisayar programı aracılılığıyla kontrol edilen bıçakların bir parçayı kesmesi 30 saniye sürüyor. Saya kısmı el işçiliğinde olduğu gibi dikiş makinelerinde dikiliyor ama fabrikada bu çok sayıda makine ve işçiyle yapıldığı için çok kısa sürede tamamlanıyor. Fabrikalarda sayanın yapışması baskı makinesi ile ve önce sıcak sonra soğuk kalıba takılarak tutkal saniyeler içerisinde kurutulur. Daha sonra ayakkabının yüzü iç tabana yapıştırılır ve iç tabana sabitlenir. İç tabanın sabitlenmesi için gereken çivilemeyi makinalar yapar. Zımpara yapılıyor ve artık taban takmaya hazırlanır. Tutkallanan ayakkabı ve tabanı ısıtıcıya yerleştirilir. Tutkalın kuruması içinse soğutucuya yerleştirilir. Son olarak da topuk makine yardımıyla çivilenir ve ayakkabı hazır.